Trong phạm vi bài viết này, tác giả đi vào tìm hiểu khía cạnh tư tưởng Hồ Chí hi88.com đăng nhập với sự vận dụng sáng tạo và linh hoạt hi88.com đăng nhập điểm chủ nghĩa Mác-Lênin về phạm trù "hạnh phúc".
Nội dung
Chủ nghĩa Mác – Lênin được coi là một trong những tiền đề lý luận không thể thiếu cho sự hình thành tư tưởng Hồ Chí hi88.com đăng nhập. Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ thống các quan điểm, học thuyết do C.Mác- Ph.Ăngghen sáng lập và VI.Lênin kế thừa, phát triển, là thế giới quan và phương pháp luận chung nhất của hoạt động nhận thức và thực tiễn cách mạng, là khoa học về sự nghiệp giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc và tiến tới giải phóng con người khỏi áp bức, bóc lột. Mỗi nội dung trong tư tưởng chủ nghĩa Mác – Lênin chứa đựng những giá trị lý luận và thực tiễn phong phú.
Theo quan điểm hi88.com đăng nhập chủ nghĩa Mác-Lênin: "Hạnh phúc là trạng thái tâm lý hi88.com đăng nhập con người, biểu hiện sự thỏa mãn những nhu cầu vật chất và tinh thần, là nghĩa vụ đạo đức được hoàn thành".Điều này được thể hiện ở các nội dung sau:
Một là, hạnh phúc là sự thỏa mãn những nhu cầu vật chất - tinh thần hi88.com đăng nhập con người và con người không ngừng sáng tạo ra những giá trị đó ở những giai đoạn lịch sử nhất định;
Hai là, hi88.com đăng nhập là nghĩa vụ đạo đức được hoàn thành trên cơ sở kết hợp giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội;
Ba là, hi88.com đăng nhập không hoàn toàn loại trừ mọi nỗi đau khổ;
Bốn là, cội nguồn hi88.com đăng nhập hạnh phúc là lao động. Chủ nghĩa Mác – Lênin đi tìm hạnh phúc cho con người thông qua lao động, học tập, qua đấu tranh xã hội. Như vậy, hạnh phúc không chỉ là sản phẩm thuần túy hi88.com đăng nhập tư duy con người mà còn là sản phẩm hi88.com đăng nhập lịch sử - xã hội, hạnh phúc gắn liền với hoạt động thực tiễn hi88.com đăng nhập con người.
Phạm trù "hạnh phúc" có vai trò rất quan trọng trong đời sống thực tiễn xã hội và con người. Nó là lý tưởng sống, ước mơ chân chính hi88.com đăng nhập con người, là động lực thúc đẩy con người vươn lên, vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Hạnh phúc không chỉ là ước mơ, là lý tưởng mà còn hiện diện trong đời sống, đi cùng với đời sống và là một trong những nội dung hi88.com đăng nhập đời sống con người và xã hội loài người.
Trên cơ sở lý luận về "hạnh phúc" hi88.com đăng nhập chủ nghĩa Mác –Lênin, thấm nhuần chủ nghĩa yêu nước hi88.com đăng nhập dân tộc, kết hợp với kinh nghiệm thực tiễn phong phú hi88.com đăng nhập mình, Hồ Chủ tịch đã có những tư tưởng rất biện chứng khoa học về phạm trù "hạnh phúc" và vận dụng sáng tạo, linh hoạt trong hoạt động thực tiễn trên con đường đi tìm hạnh phúc cho dân tộc.
Trước hết, tư tưởng về hạnh phúc hi88.com đăng nhập Người được xuất phát từ lẽ sống "tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành"[1]. Lẽ sống ấy xuất phát từ thực trạng đất nước với sự xâm lược và bóc lột tàn ác của thực dân Pháp cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX làm cho dân tộc ta mất độc lập, nhân dân ta mất tự do, đồng bào ta phải sống trong cảnh tối tăm, tủi nhục của kiếp nô lệ. Hồ Chí hi88.com đăng nhập đã ý thức được rằng, hạnh phúc của dân tộc ta lúc này là "nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta hoàn toàn được tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". Tư tưởng này của Người đã nói rõ nội dung của hạnh phúc là sự thỏa mãn cả hai nhu cầu: vật chất và tinh thần. Trong đó sự thỏa mãn nhu cầu tinh thần là tiền đề tạo ra sự thăng hoa của hạnh phúc dân tộc, tạo điều kiện hạnh phúc được thể hiện đầy đủ hơn. Tại Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8, tháng 5- 1941, Người vạch rõ rằng, nếu chúng ta không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc thì không những toàn thể quốc gia dân tộc còn phải chịu kiếp ngựa, trâu mà quyền lợi bộ phận, giai cấp đến ngàn năm cũng không đòi lại được.
Từ đó, Người đưa luận điểm bất hủ "Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Theo Người, có Tự do, độc lập sẽ tạo điều kiện cho nhân dân ta được quyền sống, nhân dân ta có cơm ăn, áo mặc. Có nhu cầu tinh thần thì chắc chắn phải cần nhu cầu vật chất. Bởi vì, nhu cầu vật chất luôn mang tính cấp bách, không thể thiếu để dân tộc ta tồn tại và phát triển. Người từng nói: "Chúng ta giành được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị hi88.com đăng nhập tự do, hi88.com đăng nhập độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ"[2]. Rõ ràng tư duy duy vật biện chứng của Hồ Chí hi88.com đăng nhập rất đúng đắn và khoa học khi bàn về tính cấp bách của nhu cầu vật chất đối với sự sống còn của dân tộc.
Hơn bao giờ hết, Hồ Chí hi88.com đăng nhập hiểu được vai trò quan trọng của nhân dân đối với sự phát triển của đất nước. Vì vậy, để tồn tại và phát triển cho đất nước, phải làm cho nhân dân, cho chủ thể của đất nước tồn tại thể hiện qua việc nhân dân được "ăn no, mặc đủ". Từ tinh thần này, khi điều kiện đất nước vừa giành độc lập lại phải đương đầu với thù trong, giặc ngoài và muôn vàn khó khăn, Hồ Chủ tịch vẫn dành sự quan tâm đặc biệt với vấn đề dân sinh.
Tuy nhiên, với tư duy biện chứng, Hồ Chí hi88.com đăng nhập chỉ ra rằng, nhu cầu vật chất dù rất quan trọng và cần thiết nhưng đó không phải là nhu cầu duy nhất mà nó cần được thỏa mãn trong sự hài hòa với nhu cầu tinh thần. Nguyên nhân là vì, ngoài nhu cầu vật chất, nhân dân ta còn cần được thỏa mãn những nhu cầu tinh thần để tạo ra hạnh phúc. Do vậy, quan tâm đến nhân dân không đơn giản chỉ chú ý nâng cao đời sống vật chất, mà còn phải chăm lo đến đời sống tinh thần của họ. Người nói: "Nếu ăn no, mặc ấm mà không được học thì cũng không được"[3].
Như vậy, theo Hồ Chí hi88.com đăng nhập, hạnh phúc trước hết là sự thỏa mãn nhu cầu vật chất - tinh thần và hai nhu cầu này tác động biện chứng với nhau. Nếu như nhu cầu vật chất được biểu hiện là cơm ăn, áo mặc, là điều kiện sinh hoạt hang ngày của con người thì nhu cầu tinh thần được Người hiểu là nhu cầu độc lập, tự do, được học tập nâng cao dân trí, được yêu thương, chia sẻ… Đây chính là những yếu tố, điều kiện không thể thiếu tạo ra chất men cho hạnh phúc con người.
Hạnh phúc còn là nghĩa vụ đạo đức được hoàn thành. Nó khẳng định, mỗi con người sinh ra, tồn tại và phát triển luôn có các mối quan hệ xã hội. Vì vậy, chỉ khi mỗi người được thỏa mãn mọi nhu cầu vật chất - tinh thần và hoàn thành nghĩa vụ đạo đức trong các mối quan hệ xã hội thì hạnh phúc sẽ trọn vẹn. Nó giúp mỗi người loại bỏ những cái xấu, cái ác, loại bỏ cái ích kỷ, cá nhân để đến với những giá trị cao đẹp trong cuộc sống. Với riêng Hồ Chí hi88.com đăng nhập thì nghĩa vụ đạo đức là tìm ra con đường cứu dân, cứu nước. Hồ Chí hi88.com đăng nhập đã dành trọn cuộc đời của mình để thực hiện nghĩa vụ đối với quê hương, đất nước. Người hiểu được rằng, khi hoàn thành mọi nghĩa vụ đối với quê hương, đất nước để mang lại độc lập, tự do cho dân tộc, để dân có cơm ăn, áo mặc cũng là mang đến hạnh phúc cho cá nhân và cho dân tộc.. Chúng ta thật xúc động biết bao mỗi khi đọc những dòng thơ của nhà thơ Chế Lan Viên viết về Người:
" Luận cương đến Bác Hồ. Và hi88.com đăng nhập đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin…
Bác reo lên một mình như nói cùng hi88.com đăng nhập tộc
"Cơm áo là đây! hi88.com đăng nhập đây rồi"
Hình hi88.com đăng nhập Đảng lồng trong hình hi88.com đăng nhập Nước
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười".
Những câu thơ đã cho chúng ta thấy được phần nào cảm xúc của Hồ chủ tịch khi tìm ra con đường đưa bản thân và dân tộc đến với hạnh phúc. Người thấy được sự thống nhất biện chứng giữa hạnh phúc cá nhân và hạnh phúc dân tộc. Hạnh phúc của mỗi cá nhân không mâu thuẫn với hạnh phúc chung của dân tộc. Bởi vì, mỗi cá nhân vừa là chủ thể sáng tạo ra hạnh phúc của mình, lại vừa góp phần sáng tạo ra hạnh phúc cho dân tộc. Nó là cho lợi ích của cá nhân hài hòa với lợi ích chung của xã hội. Khi nói về xây xựng chủ nghĩa xã hội, Người cho rằng, để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, phải có con người xã hội chủ nghĩa. Lênin từng viết: Chủ nghĩa xã hội là công trình tập thể do nhân dân lao động sáng tạo ra chứ không phải chúa ban cho con người. Rõ ràng chủ nghĩa xã hội thành công sẽ mang đến hạnh phúc cho con người và do đó, mỗi người cần phải có nghĩa vụ đạo đức, có trách nhiệm để xây dựng nó. Hồ Chí hi88.com đăng nhập rất linh hoạt và nhạy bén khi còn thấy được sự thỏa mãn nhu cầu vật chất - tinh thần và sự hoàn thành nghĩa vụ đạo đức ở mỗi cá nhân, mỗi hoàn cảnh lịch sử khác nhau có sự khác nhau. Người nói: "Mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng của bản thân và của gia đình mình"[4]. Nhận thức được vấn đề đặc biệt quan trọng hi88.com đăng nhập nghĩa vụ đạo đức mỗi cá nhân đóng góp vào việc dựng xây hạnh phúc cho cá nhân và xã hội, Người thấy được ở mỗi hoàn cảnh, mỗi lứa tuổi, mỗi ngành nghề có những nghĩa vụ riêng. Ví dụ với thiếu niên nhi đồng, Người cho rằng, "Tuổi nhỏ làm việc nhỏ. Tùy theo sức hi88.com đăng nhập mình" hay trong bài nói chuyện tại buổi lễ khai mạc trường Đại học nhân dân Việt Nam (19/1/1955), Người nói về nghĩa vụ thanh niên:" Nhiệm vụ hi88.com đăng nhập thanh niên không phải là hỏi nước nhà đã cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà! Mình phải làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?"…Chính từ những lời dạy hi88.com đăng nhập Người, đã có biết bao lớp lớp thế hệ trẻ với trí tuệ và sức trẻ đã tạo ra những việc làm thiết thực, góp phần đã và đang đưa đất nước Việt Nam thân yêu phát triển, đem lại hạnh phúc cho nhân dân.
Người cũng nhận thức được rằng, hạnh phúc không hoàn toàn loại trừ khỏi đau khổ. Hạnh phúc của nhân dân ta về độc lập, tự do, về cơm ăn, áo mặc không phải ngẫu nhiên mà có. Hạnh phúc ấy đã phải trải qua rất nhiều khó khăn, mất mát về vật chất - tinh thần và rồi thông qua đấu tranh, dân tộc ta mới đạt được. Bản thân Người cũng trải qua bao hy sinh vất vả để tìm ra con đường cứu nước và để rồi Người đã khóc trong hạnh phúc "Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười". Người xác định được vấn đề: tạo ra giá trị của hạnh phúc của dân tộc chính là nhân dân Việt Nam dũng cảm và anh hùng. Hồ Chí hi88.com đăng nhập khẳng định, quần chúng nhân dân là nhân tố quyết định sự phát triển của xã hội, họ "không chỉ sáng tạo ra những của cải vật chất cho xã hội. Quần chúng còn là người sáng tác nữa…Những câu tục ngữ, những câu vè, ca dao rất hay là những sáng tác của quần chúng…"[5]và họ là lực lượng không thể thiếu hi88.com đăng nhập mọi cuộc cách mạng "kinh nghiệm trong nước và các nước tỏ cho chúng ta biết: có lực lượng dân chúng việc to tát mấy, khó khăn mấy cũng làm được"[6].
Lịch sử dân tộc Việt Nam đã chứng hi88.com đăng nhập rằng, trải qua khó khăn, gian khổ, hy sinh, nhân dân Việt Nam đã tạo ra hạnh phúc cho mỗi cá nhân và cho dân tộc. Hồ Chí hi88.com đăng nhập đã kế thừa quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin để đưa ra đường lối cách mạng đi đến thành công mang lại hạnh phúc cho dân tộc là đấu tranh. Ở đây, chúng ta cần hiểu: đấu tranh là để giải phóng giai cấp, dân tộc và xây dựng xã hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa; đấu tranh để mỗi người hoàn thiện bản thân mình, để học tập và lao động tốt hơn và từ đó thông qua hoạt động thực tiễn tạo ra những giá trị vật chất - tinh thần cho bản thân và xã hội. Đất nước ta trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt, chúng ta đấu tranh là giành độc lập, tự do, cơm ăn, áo mặc, đấu tranh chống "giặc đói, giặc dốt". Đến thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, Người bổ sung những yêu cầu cần thiết phải đấu tranh để bảo vệ và phát triển lành mạnh cho trẻ em, sự nghỉ ngơi cho người già, thủ tiêu mọi sự bất bình đẳng và tất cả mọi người đều có quyền được hưởng thụ hạnh phúc, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân,…
Kết luận,có thể khẳng định rằng, trong lịch sử dân tộc ta đầu thế kỷ XX đến nay, Hồ Chí hi88.com đăng nhập là người đầu tiên đã vận dụng một cách sáng tạo, đúng đắn, khoa học quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về phạm trù hạnh phúc để tìm ra con đường dẫn dắt dân tộc đi đến hạnh phúc thực sự. Người đã thể hiện bằng kết quả thực tiễn mệnh đề "hạnh phúc là trạng thái tâm lý của con người khi được thỏa mãn những nhu cầu vật chất và tinh thần, là nghĩa vụ đạo đức được hoàn thành" trong hoàn cảnh lịch sử của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng đó của Người đã chứa đựng những giá trị lý luận và thực tiễn to lớn, được Đảng và Nhà nước kế thừa, vận dụng và phát triển hơn nữa trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay.
Tài liệu tham khảo
1. Hồ Chí hi88.com đăng nhập (1995), Toàn tập, t.4. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Hồ Chí hi88.com đăng nhập (1995), Toàn tập, t.8. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
3. Hồ Chí hi88.com đăng nhập (1995), Toàn tập, t.9. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
4. Hồ Chí hi88.com đăng nhập (1995), Toàn tập, t.12. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[1]Hồ Chí hi88.com đăng nhập, Toàn tập, t.4. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 161
[2]Hồ Chí hi88.com đăng nhập, Toàn tập, t.4. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 152
[3]Hồ Chí hi88.com đăng nhập, Toàn tập, t.8. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 149
[4]Hồ Chí hi88.com đăng nhập, Toàn tập, t.9. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 291
[5]Hồ Chí hi88.com đăng nhập, Toàn tập, t.9. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 250
[6]Hồ Chí hi88.com đăng nhập, Toàn tập, t.2. Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 295
Đỗ Ngọc Nhi -Kiều Thị Như Quỳnh
Lớp K11D - Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam