nhà cái hi88Độc đáo lễ hội Căm Nung của người Lự ở Lai Châu

Lễ nhà cái hi88 rừng, nét văn hoá tâm linh độc đáo

Căm Nung, hay lễ cúng rừng, là một trong ba lễ hội quan trọng nhất trong năm của nhà cái hi88 Lự ở Lai Châu - gồm Lễ cơm mới (Kin Khẩu Máy), Lễ cúng trâu (Mo Khoăn Khoai) và Lễ cúng rừng (Căm Nung).

Lễ Căm Nung được nhà cái hi88 Lự tổ chức 2 lần trong năm, một lần vào ngày 3 - 5/3, khi bắt đầu vào mùa vụ, và lần khác là khi mùa màng đã xong vào ngày 6 - 8/6 (theo âm lịch).

Với quan niệm núi rừng là linh hồn của vạn vật, bảo vệ, che chở cho con nhà cái hi88 tồn tại và phát triển, là nơi trú ngụ của các đấng siêu nhiên, nhà cái hi88 Lự tổ chức lễ cúng rừng để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bản làng yên bình, đời sống nhà cái hi88 dân ấm no, qua đó khẳng định sự hòa hợp của cộng đồng với thiên nhiên.Đồng thời, thông qua việc phân công công việc tổ chức lễ hội, mọi nhà cái hi88 thấy được vị trí của mình trong cộng đồng, cùng nhau làm việc, tăng tính kết nối trong cộng đồng thôn bản.

Đẩy gậy - trò chơi truyền thống của nhà cái hi88 Lự trong những ngày lễ hội.

Thầy cúng Tao Văn Seng (bản Nà Khum, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, Lai Châu) cho biết: Mỗi thôn bản đều có một khu rừng cấm, rừng thiêng của bản, nơi tổ chức lễ cúng rừng. Đây thường là một khu rừng tự nhiên gần bản, nơi có nhiều cây gỗ lớn, gần nguồn nước và thuận tiện tiến hành các nghi lễ. Phần quan trọng nhất của lễ cúng rừng là phần cúng được tổ chức ngày đầu tiên. Hai ngày tiếp theo là phần hội, diễn ra trong thôn bản. Đây là khoảng thời gian nhà cái hi88 dân giao lưu văn nghệ, chơi thể thao và các trò chơi dân gian…

Lễ Căm Nung của nhà cái hi88 Lự có tính cộng đồng chặt chẽ, chu đáo và nhiều kiêng kỵ, từ việc chọn thầy cúng tới đồ tế lễ. Thực hiện nghi lễ là 5 thầy cúng, gồm 1 thầy cúng chính và 4 thầy phụ đều là nam giới, thường là những nhà cái hi88 mạnh khỏe, có uy tín trong cộng đồng.Để lựa chọn được những nhà cái hi88 trực tiếp cúng thần rừng, nhà cái hi88 dân sẽ cho mỗi nhà cái hi88 bốc một nhúm gạo, sau đó đếm, chọn 5 nhà cái hi88 có số hạt chẵn lớn nhất làm thầy cúng.Hình thức tuyển nhà cái hi88 này tiếng Lự gọi là “kiếp khẩu”, được lưu truyền từ nhiều thế hệ, nhằm đảm bảo tính công bằng mỗi khi cần tuyển lựa nhà cái hi88 có uy tín, đảm đương công việc mà cộng đồng giao phó. Việc lựa chọn thầy cúng được thực hiện trước vài ngày, sau đó thầy cúng chính sẽ tổ chức họp thôn bản, phân công công việc chuẩn bị cho từng gia đình, từng nhà cái hi88 tham gia.

Ngày làm lễ cúng, mỗi gia đình trong bản cử một nhà cái hi88 đàn ông tham gia làm lễ. Lễ bắt đầu từ khi mặt trời vừa lên và diễn ra không quá giờ ngọ.Sau giờ ngọ, những nhà cái hi88 tham gia lễ cúng sẽ tổ chức ăn cơm cỗ ngay tại rừng trước khi về nhà vào lúc xế chiều. Trong bữa cơm ấm áp tình làng nghĩa xóm tại khu rừng cấm (rừng thiêng) của bản sau lễ cúng, mọi nhà cái hi88 cùng trao đổi, trò chuyện về mùa vụ tới, cách bảo vệ, phát triển rừng và không vi phạm hương ước của bản.

Đồ cúng tế trong lễ cúng rừng là những sản vật do nhà cái hi88 dân trong bản tăng gia sản xuất và được chuẩn bị chu đáo như một con lợn đen, sáu con gà trống, rượu trắng, giấy bạc, giấy màu được cắt thành hình chim én, con bướm, chiếc thuyền cùng hương và một số thực phẩm khác. Các nhóm hộ trong bản được giao chuẩn bị trước những đồ cúng tế này.

Mâm cỗ cúng rừng của nhà cái hi88 Lự.

Theo quan niệm của nhà cái hi88 Lự, chim én là sứ giả kết nối cõi thiên và cõi địa. Con bướm kết nối linh hồn nhà cái hi88 chết và nhà cái hi88 sống. Con thuyền thể hiện cho quá trình thiên di, định cư và sinh sống tiếp nối từ đời này sang đời khác. Trong quá trình chế biến đồ cúng tế, tuyệt đối không được dùng ớt làm gia vị, cơm không được nấu cháy, rượu không để bị khê thì mọi sự mới tốt lành. Trong những ngày diễn ra lễ hội, nhà cái hi88 dân trong bản không ai được chặt cây, đào đất, thả rông gia súc. Phụ nữ mang thai không được tham gia nghi lễ. nhà cái hi88 tham gia lễ không mặc đồ trắng, không đi chân đất, không để đầu trần. Trong quá trình làm cỗ cúng thần rừng, sau khi cắt tiết gà, tiết lợn, một phần tiết sẽ được bôi lên các phên mắt cáo có cài cành cây xanh treo nơi đầu bản, treo xung quanh nơi làm lễ và trước hiên nhà để cảnh báo thời điểm kiêng nhà cái hi88 lạ ra vào bản.

Lễ cúng gồm 2 phần, lễ cúng sống và cúng chín, với những nghi thức thiêng liêng được thực hiện với 5 bệ thờ làm từ tre nứa đặt dưới gốc cây lớn. Sau lễ cúng sống, thầy cúng chính lấy một nhánh cây xanh vụt nhẹ lên lồng gà, lợn để báo thần linh những vật hiến tế đã sẵn sàng và còn sống. Tiếp theo, những nhà cái hi88 tham gia lễ sẽ giết gà, mổ lợn, làm cơm bày lên bệ thờ để thầy cúng chính cùng các thầy phụ làm lễ cúng chín. Lời bài cúng thường mang hàm ý cảm tạ đất trời, thần linh và đấng siêu nhiên đã bảo vệ nhà cái hi88 dân thoát khỏi điều xấu, cho mùa màng bội thu, nhà cái hi88 nhà cái hi88 no ấm và cầu mong mùa vụ sau cũng nhiều thắng lợi.

Thư Vũ/Báo TNVN